v1.0.0

Czym jest AMD? 

AMD (zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem) to termin określający chorobę, którą dawniej nazywano zwapnieniem oka. Jednak nie jest to kwestia zwapnienia naczyń krwionośnych (jak to widać np. w nogach, sercu i mózgu), co sprawiło, że nazwa okazała się niewłaściwa. Dziś, AMD jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku, pogorszenia widzenia oraz ślepoty.

AMD to choroba obejmująca centralną część siatkówki, a dokładnie obszar plamki żółtej (łac. Macula), gdzie znajduje się największe skupisko fotoreceptorów. Te komórki czuciowe, wyspecjalizowane czopki i pręciki, są odpowiedzialne za postrzeganie drobnych szczegółów, kolorów i naszego trójwymiarowego widzenia. Choroba jest obustronna, co oznacza, że rozwija się w obu oczach, ale może się różnić w zakresie prawego i lewego oka.

Przyczyna choroby jest nieznana. Badania wskazują, że palenie papierosów, dziedziczność, podwyższone ciśnienie krwi oraz inne zaburzenia pracy serca i naczyń mogą prowadzić do zwiększonego ryzyka wystąpienia AMD.

• AMD jest najczęstszą przyczyną poważnej utraty wzroku i ślepoty w krajach zachodnich.

• AMD zwykle atakuje osoby w wieku powyżej 50 lat.

Dwie postaci AMD 

Bardzo istotne jest rozróżnienie dwóch głównych typów AMD:

• Postać sucha (zanikowa), ze zwyrodnieniem narządu czuciowego w plamce żółtej (macula). Suche AMD jest najczęstszą postacią AMD, ponieważ dotyka ok. 85-90% wszystkich osób z AMD.

• Postać mokra, wysiękowa (neowaskularna), z nieprawidłowymi, nowymi naczyniami krwionośnymi w siatkówce, dotyka ok. 10-15% osób z AMD. Często rozwija się w oczach, które już cierpią na postać suchą AMD.

Wysiękowa postać AMD jest zazwyczaj kolejnym etapem następującym po postaci suchej, ale może również wystąpić bez wcześniejszych objawów. System RetinaLyze koncentruje się wyłącznie na lokalizowaniu oznak suchej postaci, ponieważ system jest przeznaczony do wstępnych badań przesiewowych, a ponad 85% wszystkich przypadków AMD to sucha postać AMD. Dlatego w dalszej części tego artykułu skupimy się wyłącznie na suchej postaci tej choroby.

Podczas badań przesiewowych w kierunku wysiękowej postaci AMD należy zastosować test Amslera. Przeczytaj więcej tutaj.

Jakie są objawy suchej postaci AMD?

Rzadko objawy są widoczne lub odczuwalne we wczesnych stadiach suchej postaci AMD. Niektórzy pacjenci twierdzą jednak, że krótko po przebudzeniu widzą ciemną plamę na suficie swojej sypialni. Wrażliwość na światło może być również objawem początkowej choroby siatkówki. Później mogą wystąpić trudności z czytaniem, ponieważ centralne pole widzenia stopniowo zanika.

Trudne zaczyna być rozpoznanie ludzi na ulicy, ponieważ ich twarze często znikają. Wynika to z martwych punktów w polu widzenia spowodowanych uszkodzoną lub pokrytą tkanką w plamce żółtej. Można stracić wzrok do tego stopnia, że staje się niemożliwe prowadzenie pojazdu, a do czytania niezbędne jest dodatkowe wsparcie optyczne. Widzenie peryferyjne jest zwykle zachowane długo po utracie widzenia do czytania. Na szczęście suche AMD rozwija się stopniowo przez wiele lat, dlatego w ujęciu ogólnym nie wszyscy pacjenci tracą widzenie centralne w całości.

Objawy często pojawiają się tylko w jednym oku:

• Upośledzenie widzenia, którego nie mogą złagodzić ani okulary ani szkła kontaktowe. Przeważnie odczuwane na krótkich odległościach, np. czytanie, czynności manualne lub prace kuchenne.

• Niewyraźne widzenie centralne – litery „znikają” podczas czytania.

• Zniekształcony obraz – maszty i futryny drzwi wyglądają na zgięte i krzywe.

• Kontrasty są mniej wyraźne – trudno odróżnić jasność od cienia.

• Zmniejszone wyczucie kolorów – trudno dostrzec różnicę między znakami drogowymi.

Jak przebiega diagnoza?

Rozpoznanie choroby odbywa się na podstawie badania tzw. oftalmoskopem (urządzeniem przepuszczającym światło przez źrenicę) lub obrazowaniem siatkówki (funduskamerą do wykonywania zdjęć dna oka) po zaaplikowaniu kropli rozszerzających źrenice. Okulista może badać powiększone zdjęcia siatkówki za pomocą szkła powiększającego i szukać zmian w obszarze siatkówki.

Tylko okuliści mogą postawić diagnozę, z tego względu zachęca się do regularnych wizyt kontrolnych u okulisty w miarę upływu lat. System RetinaLyze służy wyłącznie do wstępnego badania przesiewowego.

Leczenie AMD

Suchej postaci AMD nie da się leczyć, ale międzynarodowe badania wykazują, że niektóre substancje mogą zahamować lub spowalniać rozwój niektórych etapów choroby.

W badaniu z 2001 roku (badanie AREDS) wykazano, że w niektórych przypadkach opóźniono rozwój choroby poprzez przyjmowanie suplementacji składającej się z dużych dawek witaminy C i E, pro-witaminy A (beta-karotenu) oraz metali: cynku i miedzi.

Okulista może doradzić, dla których pacjentów jest to odpowiedni sposób. Szkoda, że terapia taka działa jedynie w przypadku jednej trzeciej pacjentów.

W przypadku wysiękowej postaci AMD rozwój można spowolnić poprzez regularne wstrzykiwanie preparatów anty-VEGF, które mogą spowolnić proces tworzenia nowych naczyń krwionośnych.

Przykłady suchej postaci AMD (zdjęcia dna oka)

Przykłady mokrej postaci AMD (zdjęcia dna oka)